HAKARET SUÇU
Hakaret suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’muzun (“TCK”) 125. ve 131. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Kanunun açık metnine yer vermemizden hemen sonra bu suçun nasıl işlenebileceğinden (“hakaret eylemi”) bahsedeceğiz.
TCK’nin 125. maddesi şu şekilde düzenlenmiştir:
“SEKİZİNCİ BÖLÜM
Şerefe Karşı Suçlar
Hakaret
Madde 125– (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.”
Yukarıda görüleceği üzere hakaret suçunun işlenmesinde 2 başlık göze çarpmaktadır. Bunlardan ilki “somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi”dir. Diğeri ise “sövmek suretiyle”dir. Bu iki başlığı detaylıca ele almamız, suçun işleniş biçiminin kavrayışında bize yardımcı olacaktır.
Somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi
Kişinin, somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi ile onur, şeref ve saygınlığının zedelenmesidir. Örneğin toplu ulaşım aracında seyahat ederken bir kimse için “telefonumu” çaldı denilmesi, , somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi sureti ile bu suçun işlenmesidir.
Sövmek suretiyle
Kişinin, sövme yolu ile onur, şeref ve saygınlığının zedelenmesidir. Örneğin “alçak”, “çakal” veya “devletin köpekleri” sövme fiilini oluşturur. Ancak yine bir kimseye “cahil”, “açgözlü” veya “bozuk yapıda biri” denmesi bir hakaret kabul edilmemiştir.
Yukarıda yer verdiğimiz örnekler haricinde hangi söylemlerin hakaret suçunu oluşturup hangilerinin oluşturmadığı konusunda bir merak içerisindeyseniz aşağıda verdiğimiz linkten sorgulama gerçekleştirebilirsiniz.
HAKARET SUÇUNUN TARAFLARI
Fail
Hakaret suçunun faili, yukarıda bahsettiğimiz suçun 2 farklı işleniş yollarından en az birini kullanmış gerçek kişidir.
Mağdur
Hakaret suçunun mağduru sadece gerçek kişiler olabilmektedir. Örneğin herhangi bir tüzel kişiliğe sahip vakıfa bu suçun fiillerinden bir tanesinin işlenmesi hakaret suçunu oluşturmaz. Yine önemle belirtmek isteriz ki gerçek kişilerden de yaşayan kimselerin varlığı aranır. Örneğin vefat etmiş bir kimseye yönelmiş suç eylemleri hakaret suçunu oluşturmaz. Bu durumda TCK’de düzenlenmiş diğer suç tipleri gündeme gelmektedir.
HAKARET SUÇUNUN GERÇEKLEŞME BİÇİMLERİ
Hakaret suçunun aşağıda detaylıca inceleyeceğimiz konu başlıkları halinde birden fazla gerçekleşme biçimi vardır.
Huzurda (Yüze Karşı) Hakaret
Başlıktan anlaşılacağı üzere hakaret suçunun huzurda gerçekleşebilmesi için, hakaret eyleminin doğrudan mağdur sıfatına sahip kimse tarafından öğrenilmesi olması gerekmektedir. Yani herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmamaktadır. Alt başlıkta inceleyeceğimiz ileti yollarından herhangi biri ile (Mail, telefon, sosyal medya hesapları vb.) gerçekleştirilen hakaret de “yüze karşı” ifadesini karşılamaktadır. Dolayısı ile mağdur ve failin karşılıklı birbirini görmesi kaide tutulmamıştır.
İleti Yoluyla (E-mail, Whatsapp Mesajı, SMS, Twitter, İnstagram, Facebook DM) Hakaret Suçu
TCK’nin 125. maddesinin 2. fıkrası “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” uyarınca herhangi bir ileti yolu ile hakaret suçu işlenebilmektedir. Örneğin sosya medya uygulamaları (instagram, x, discord, telegram vb.) veya telefon, e-mail-mektup gibi araçlar üzerinden bu suç tipi ileti yolu ile gerçekleştirilebilmektedir.
“İleti” olarak düşünebilecek iletişim araçlarını başlıca şu şekilde sıralayabiliriz:
- Mektup
- Telefon
- X
- Telegram
- Discord
- SMS
- İnstagram
İnternet Yoluyla Hakaret Suçu
Her geçen gün gelişen ve değişen teknolojinin başta bu yazımızda incelediğimiz hakaret suçu olmak üzere diğer ilgili suç tipleri dahil suçun işlenmesini kolaylaştırdığı bilinen bir gerçektir. Aynı şekilde suçun ispatı da teknolojik gelişmeler ve imkanlar sayesinde daha kolay hale gelmiştir. İnternet yolu ile e-mail, sms gibi mesajlaşma yolları veya internet sayfalarında yer alan yorum kısımlarında hakaret suçu alenen işlenebilmektedir. Bu aleniyetten dolayı failin bilişim bilgi teknolojisi araçlarını kullanarak bu suç tipini işlemesi, suçun nitelikli halini oluşturmaktadır. Yani suçun kanunda yazılı cezasının ağırlaştırılmış biçimi faile yansıtılır.
Gıyapta Hakaret
Gıyap, yokluk, bulunmama, yitiklik anlamına gelmektedir. Dolayısı ile gıyapta hakaret suçunun oluşabilmesi için mağdurun hakaret eylemini doğrudan değil de 3. kişiler aracılığı ile öğrenmesi gerekmektedir. Ayrıca yine suçun işlendiği ortamda fail ve mağdur hariç en az 3 kişinin varlığı aranmaktadır. Fail, gerçekleştirdiği hakaret eyleminin mağdura ulaşabileceğini isteyerek ve bilerek hareket etmelidir. Yani ortamdaki 3 kişinin hakaret eylemine tanıklık etmesi tesadüfen olmamalıdır.
HAKARET SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ
Bir suçun nitelikli halinden anlaşılması gereken husus, ilgili suçun daha önceden belirli şartlar altında işlenmesi halinde faile uygulanacak kanunda yazılı cezaların arttırılmasıdır. Hakaret suçu açısından nitelikli haller aşağıda detaylıca inceleyeceğimiz konu başlıkları halinde birden fazla şekilde mevcuttur.
TCK’nin 125. maddesinin 3. fıkrası şu şekilde düzenlenmiştir:
“3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.”
Fıkra metninde geçen nitelikli halleri ayrı ayrı inceleyelim.
Kamu Görevlisi
Suçun nitelikli halinin bu görünümü için failin kamu görevlisine karşı yönelttiği hakaret eylemi ile kamu görevlisinin yerine getirdiği görev arasında bir bağlantının bulunması gerekmektedir. Ek olarak suçun bu nitelikli halinin işlenişinde, kamu görevlisinin görevini yerine getirdiği zaman dilimleri içerisinde olması aranmamaktadır. Yani sadece görev esnasında değil görevinden ayrıldıktan sonra da bu suçun nitelikli hali ortaya çıkabilmektedir.
Kişinin Dini Siyasi Sosyal Düşünce ve İnançları
Failin mağdura yönelik mağdurun siyasi, dini inanç düşünce ve kanaatlerinden ötürü gerçekleştirilmesi bu nitelikli hali oluşturmaktadır. Bir kişinin Yahudi olmasından, bir kimsenin feminist olduğunu dile getirmesinden veya bir kimsenin hacca gitmesi nedeniyle şahsına hakaret edilmesi, bu nitelikli hale örnek olarak sayılabilir.
Kişinin Mensup Olduğu Dinin Kutsal Değerlerine Karşı İşlenmesi
Kişinin inanç duyduğu değerlerle dalga geçilmesi veya hakaret edilmesi suçun bir diğer nitelikli hali olarak düzenlenmiştir. Örneğin Hristiyanların İncil’i okumalarından söz ederek alay edilmesi bu nitelikli halin uygulanmasını gerektirir.
Suçun Alenen İşlenmesi
Son olarak hakaret suçunun bu nitelikli halinde ise suçun herkese açık bir yerde işlenmesi söz konusudur. Burada suçun, sayıca belirlenebilecek durumda olmayan kişilerce şahit olunabilecek bir yerde işlenmesi hali mevcuttur. Radyo vasıtası ile hakaret eyleminin gerçekleştirilmesi, suçun alenen işlenmesine bir örnek olarak verilebilir.
“Hakaret suçu” başlıklı bu hukuki yazımız ile ilgili olmak üzere sormak istediğiniz diğer hususlar için yorumlar sekmesinde bizimle iletişime geçebilirsiniz. Farklı konularda daha fazla hukuki bilgi için sitemizde yer alan diğer yazılarımızı da inceleyebilirsiniz. Keyifli ve sağlıklı günler dileriz.
Arama
Son Yazılarımız
Sosyal Medya
